قطر اسمی لوله

تا به حال اصطلاح “قطر اسمی لوله” یا “قطر نامی لوله” بارها به گوش شما خورده است.
در این مقاله اصطلاحات مهم سایز لوله و اهمیت و ارتباط آنها در نرم‌افزار رویت توضیح داده شده است.

DN یا NPS

سایز یک لوله شامل قطر داخلی و قطر خارجی لوله است.
به عنوان مثال لوله کربن استیل با قطر داخلی 2.067 و قطر خارجی 2.375

همانطور که مشخص است به کار بردن قطر داخلی و قطر خارجی برای بیان سایز لوله بسیار عجیب و دشوار است.
به همین جهت از اصطلاح “قطر اسمی” در واحد متریک و از اصطلاح “سایز اسمی لوله” در واحد ایمپریال استفاده می‌شود.

قطر اسمی یا معادل انگلیسی آن Diameter Nominal به اختصار DN گفته می‌شود.
سایز اسمی لوله یا معادل انگلیسی آن Nominal Pipe Size نیز به اختصار NPS گفته می‌شود.

بعد از دو عبارت DN و NPS عددی می‌آید که نشان‌دهنده سایز لوله است.
به عنوان مثال به جای “لوله کربن استیل با قطر داخلی 2.067 اینچ و قطر خارجی 2.375 اینچ” می‌توان گفت “لوله کربن استیل با NPS2” یا معادل متریک آن “DN50”

Wall Thickness

علاوه بر موارد فوق باید با یک اصطلاح دیگر در مورد سایز لوله‌ها نیز آشنا شویم.
همانطور که می‌دانید در صنایع مختلف از لوله‌ها در فشار و دمای کاری مختلف استفاده می‌شود.
این موضوع باعث شده است که لوله‌ها دارای ضخامت‌های پوسته مختلفی باشند.
همانطور که در شکل زیر مشخص است ضخامت لوله در واقع نصف اختلاف بین قطر خارجی و قطر داخلی لوله است.
قطر خارجی لوله یا معادل انگلیسی آن Outside Diameter به اختصار OD گفته می‌شود.
قطر داخلی لوله یا معادل انگلیسی آن Inside Diameter به اختصار ID گفته می‌شود.
ضخامت پوسته لوله با اصطلاح انگلیسی Wall Thickness مشخص می‌شود.

Wall Thickness= (Outside Diameter – Inside Diameter)/2

به عنوان مثال در لوله کربن استیل با قطر داخلی 2.067 و قطر خارجی 2.375 ضخامت پوسته لوله به صورت زیر است:

Wall Thickness = (2.375 – 2.067)/2 = 0.154

همانطور که مشخص است به کار بردن این عدد برای بیان ضخامت پوسته لوله کمی عجیب و دشوار است.
پس از اصطلاح Schedule (اسکجول) برای بیان ضخامت پوسته لوله استفاده می‌شود که با استفاده از فرمول Barlow قابل محاسبه است:

Schedule number = P/S

• P is the service pressure in (psi)
• S is the allowable stress in (psi)

یک سایز لوله ممکن است دارای ضخامت‌های متفاوتی برای پوسته باشد تا در شرایط کاری مختلف قابل استفاده باشد.

پس برای بیان سایز یک لوله از DN یا NPS و Schedule استفاده می‌شود.

سایز لوله در نرم‌افزار رویت

برای مشاهده سایز لوله در نرم‌افزار رویت از سربرگ Manage و پنل Settings دستور Mechanical Settings را انتخاب کرده و یا از کلید میانبر MS استفاده کنید.

در سمت چپ پنجره باز شده از قسمت Pipe Settings بر روی Segments and Sizes کلیک کنید.

در سمت راست همین پنجره از قسمت Segments جنس مورد نظر را انتخاب کنید.

در قسمت Size Catalog سایزهایی را که برای لوله در نظر گرفته شده است را مشاهده می‌کنید.

این سایزها بر اساس Nominal و OD و ID تعریف شده‌اند.
Nominal مشخص کننده DN و یا NPS است (طبق واحدهای انتخاب شده در پنجره Units)
OD مشخص‌کننده قطر خارجی لوله است.
و ID مشخص‌کننده قطر داخلی لوله است.

** نکته مهمی که باید مد نظر داشته باشید این است که در هنگام ترسیم، لوله‌ها و اتصالات با اندازه Nominal شناخته و استفاده می‌شوند.